اول ماه ذی‌الحجه: روز ولادت حضرت ابراهیم خلیل (ع)، پیامبر بزرگ و بت شکن و بنا کننده خانه کعبه است.

همچنین بنا بر نقل «شیخ طوسی» این روز، روز ازدواج امیر مومنان علی (ع) و حضرت صدیقه کبری فاطمه زهرا (س) (در سال دوم هجری ) است.

روز هفتم ماه ذی‌الحجه: وفات امام محمد باقر (ع) ( در سال 114) در چنین روزی واقع شده است.

روز هشتم ماه ذی‌الحجه: این روز را روز« ترویه» می‌نامند. «ترویه در لغت به معنای سیراب کردن و آب ذخیره نمودن است». در سابق که در عرفات آب نبود، حجاج روز هشتم آب برای وقوف در عرفات در روز نهم از مکه با خود می‌برند.

روز نهم ذی‌الحجه: روز عرفه است که روزی بسیار با فضیلت است و حاجیان آن روز را در صحرای عرفات به یاد خدا هستند، همچنین این روز مصادف است با سالروز شهادت حضرت مسلم‌بن عقیل (ع) در شهر کوفه ( در سال 60 هجری قمری).

روز دهم ماه ذی‌الحجه:‌ روز عید قربان است که از اعیاد مهم اسلامی است.

روز پانزدهم ماه ذی‌الحجه: در چنین روزی میلاد مسعود حضرت امام علی النقی (ع) در سال 212 هجری قمری واقع شده است.

روز هجدهم ماه ذی‌الحجه: روز عید سعید غدیر، عید ولایت و امامت، از اعیاد مهم اسلامی است. آن روز پیامبر گرامی اسلام (ص) به فرمان خداوند، علی (ع) را به امامت و جانشینی خود منصوب کرد. این واقعه در سال دهم هجری در سرزمین «خم» نزدیکی مکه کنار غدیر (برکه آبی) واقع شد. و لذا آن را عید «غدیر خم» می‌نامند. مرحوم «علامه امینی» در کتاب شریف «الغدیر» که در 11 جلد نوشته شده است، روایات فراوانی را از طریق اهل سنت راجع به جریان غدیر خم، نقل می‌کند که جای تردیدی برای هیچ فرد با انصافی باقی نمی‌گذارد.

روز بیست و چهارم ماه ذی‌الحجه: روز «مباهله» است، روزی است که رسول خدا (ص) با نصارای نجران «مباهله» کرد، و پیش از آن که مباهله صورت گیرد مسیحیان نجران، پشیمان شده و از مباهله صرف نظر کردند. این جریان در سال دهم هجری واقع شده است.

همچنین در این روز حضرت امیرالمومنین علی (ع) در حال رکوع انگشتر خود را به سائل داد و آیه (إِنَّمَا وَلِیُّکُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذینَ آمَنُوا الَّذینَ یُقیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤتُونَ الزَّکاةَ وَ هُم راکِعُونَ) در همین رابطه نازل شد.

روز بیست و پنجم ماه ذی‌الحجه: روز نزول سوره «هل اتی» است. پس از آن که حضرت علی (ع) حضرت فاطمه (ع)، امام حسن (ع) و امام حسین (ع) و جناب فضه، برای ادای نذر خویش که برای شفای امام حسن و امام حسین (ع) کرده بودند، سه روز روزه گرفتند و در روز اول غذای افطار خود را به مسکین دادند و با آب افطار کردند و در روز دوم به یتیم و روز سوم به اسیر دادند این سوره در مدح آنان نازل شد.

اعمال مشترک اول هر ماه:

1- هنگام رؤیت هلال دعایی را که در «صحیفه سجادیه» آمده است بخواند که بسیار پرمعناست:

أَیُّهَا الْخَلْقُ الْمُطِیعُ الدَّائِبُ السَّرِیعُ الْمُتَرَدِّدُ فِی مَنَازِلِ التَّقْدِیرِ الْمُتَصَرِّفُ فِی فَلَکِ التَّدْبِیرِ آمَنْتُ بِمَنْ نَوَّرَ بِکَ الظُّلَمَ وَ أَوْضَحَ بِکَ الْبُهَمَ وَ جَعَلَکَ آیَةً مِنْ آیَاتِ مُلْکِهِ وَ عَلامَةً مِنْ عَلامَاتِ سُلْطَانِهِ فَحَدَّ بِکَ الزَّمَانَ وَ امْتَهَنَکَ بِالْکَمَالِ وَ النُّقْصَانِ وَ الطُّلُوعِ وَ الْأُفُولِ وَ الْإِنَارَةِ وَ الْکُسُوفِ فِی کُلِّ ذَلِکَ أَنْتَ لَهُ مُطِیعٌ وَ إِلَی إِرَادَتِهِ سَرِیعٌ سُبْحَانَهُ مَا أَعْجَبَ مَا دَبَّرَ مِنْ أَمْرِکَ وَ أَلْطَفَ مَا صَنَعَ فِی شَأْنِکَ جَعَلَکَ مِفْتَاحَ شَهْرٍ حَادِثٍ لِأَمْرٍ حَادِثٍ فَأَسْأَلُ اللَّهَ رَبِّی وَ رَبَّکَ وَ خَالِقِی وَ خَالِقَکَ وَ مُقَدِّرِی وَ مُقَدِّرَکَ وَ مُصَوِّرِی وَ مُصَوِّرَکَ ،

ای آفریده فرمانبردار، رونده کوشا و شتابان، رفت‏ وآمد کننده در منزلگاه‌های معیّن، ای متصرف در چرخ‏ گردان تدبیر، ایمان آوردم به آن کس ‏که با تو تاریکی‌ها را روشن کرد و آنچه را که به سختی می‏‌توان یافت آشکار ساخت و تو را نشانه‏‌ای از نشانه‏‌های چیرگی و علامتی از علائم قدرت خود قرار داد، پس زمان را به تو محدود ساخت و گاهی تو را به نقص و گاهی به کمال و وقتی به طلوع و زمانی به غروب و حالتی پر نور و حالتی گرفته، مسخّر خویش کرد، تو در تمام این حالات مسّخر اویی و به سوی اراده‏‌اش‏ شتابانی، منزّه است او چه عجیب است تدبیری که در حق تو به کار برده، و چه دقیق است آنچه درباره تو انجام داده، تو را کلید ماهی‏ برای کارهایی نو ساخته، پس از پروردگار که پروردگار من‏ و توست، و آفریننده من‏ و توست، و مهار مقدّرات من‏ و تو در کف قدرت اوست، و صورتگر من و توست،

أَنْ یُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ یَجْعَلَکَ هِلالَ بَرَکَةٍ لا تَمْحَقُهَا الْأَیَّامُ وَ طَهَارَةٍ لا تُدَنِّسُهَا الْآثَامُ هِلالَ أَمْنٍ مِنَ الْآفَاتِ وَ سَلامَةٍ مِنَ السَّیِّئَاتِ هِلالَ سَعْدٍ لا نَحْسَ فِیهِ وَ یُمْنٍ لا نَکَدَ مَعَهُ وَ یُسْرٍ لا یُمَازِجُهُ عُسْرٌ وَ خَیْرٍ لا یَشُوبُهُ شَرٌّ هِلالَ أَمْنٍ وَ إِیمَانٍ وَ نِعْمَةٍ وَ إِحْسَانٍ وَ سَلامَةٍ وَ إِسْلامٍ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اجْعَلْنَا مِنْ أَرْضَی مَنْ طَلَعَ عَلَیْهِ،

می‏‌خواهم که بر محمّد و خاندانش درود فرستد، و تو را ماه برکتی قرار دهد، که گذشت روزگاران آن را از بین نبرد و ماه پاکی که گناهان آن را آلوده نگرداند، هلال ایمنی از آفات و سلامتی‏ از زشتی‌ها، هلال خوش طالعی برکنار از بد یمنی و مبارکی بدون گرفتاری و آسایش بدون دشواری‏ و خیر بدون شرّ، هلال ایمنی و امان و نعمت و احسان و سلامت و اسلام، خدایا بر محمّد و خاندانش درود فرست و ما را از پسندیده‏‌ترین کسانی قرار ده که این ماه بر آنان طلوع کرده،

وَ أَزْکَی مَنْ نَظَرَ إِلَیْهِ وَ أَسْعَدَ مَنْ تَعَبَّدَ لَکَ فِیهِ وَ وَفِّقْنَا اللَّهُمَّ فِیهِ لِلطَّاعَةِ وَ التَّوْبَةِ وَ اعْصِمْنَا فِیهِ مِنَ الْآثَامِ وَ الْحَوْبَةِ وَ أَوْزِعْنَا فِیهِ شُکْرَ النِّعْمَةِ وَ أَلْبِسْنَا فِیهِ جُنَنَ الْعَافِیَةِ وَ أَتْمِمْ عَلَیْنَا بِاسْتِکْمَالِ طَاعَتِکَ فِیهِ الْمِنَّةَ إِنَّکَ أَنْتَ الْمَنَّانُ الْحَمِیدُ وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّیِّبِینَ وَ اجْعَلْ لَنَا فِیهِ عَوْنا مِنْکَ عَلَی مَا نَدَبْتَنَا إِلَیْهِ مِنْ مُفْتَرَضِ طَاعَتِکَ وَ تَقَبَّلْهَا إِنَّکَ الْأَکْرَمُ مِنْ کُلِّ کَرِیمٍ وَ الْأَرْحَمُ مِنْ کُلِّ رَحِیمٍ آمِینَ آمِینَ رَبَّ الْعَالَمِینَ

و پاکیزه‌‏ترین کسانی‏ که به آنها نظر نموده و خوشبخت‏‌ترین کسانی‏ که در آن به بندگی تو گردن نهاده‏‌اند و ما را در این ماه توفیق توبه عنایت کن و از گناه حفظ فرما و از انجام نافرمانی‏‌ات‏ بازدار و ادای شکر نعمتت را به ما ارزانی کن و لباس‌های عافیت را بر ما بپوشان و به سبب انجام طاعت کامل، نعمتت را در این ماه بر ما تمام کن، زیرا که تو بس بخشنده ستوده‏‌ای، و درود خدا بر محمّد و خاندان پاکش و برای ما از جانب خود در این ماه مددی برسان، بر انجام آنچه ما را به آن خوانده‏‌ای از اطاعت واجبت و آن را بپذیر، همانا تو کریم‏‌تر از هر کریمی و مهربان‏تر از هر مهربانی، آمین آمین ای پروردگار جهانیان.

2- خواندن هفت بار سوره «حمد».

3- خواندن نماز اول ماه در روز اول، و آن دو رکعت است، در رکعت اول بعد از «حمد»، 30 مرتبه «قل هو الله احد» می‌خواند( به عدد روزهای ماه) و در رکعت دوم 30 مرتبه «انا انزلنا»، و بعد از نماز صدقه‌ای در راه خدا می‌دهد؛ ( و اگر مستحقی حاضر نیست، برای او کنار بگذارد) در بعضی از روایات اسلامی آمده است، هر کس چنین کند، سلامت خود را در آن ماه از خداوند متعال گرفته است.

در بعضی از احادیث آمده است:‌ بعد از نماز، این دعا را ( که پرمعنا و پربرکت و مشتمل بر آیات گرانبها و مناسبی از قرآن مجید است) بخواند:

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ وَ مَا مِنْ دَابَّةٍ فِی الْأَرْضِ إِلا عَلَی اللَّهِ رِزْقُهَا وَ یَعْلَمُ مُسْتَقَرَّهَا وَ مُسْتَوْدَعَهَا کُلٌّ فِی کِتَابٍ مُبِینٍ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ وَ إِنْ یَمْسَسْکَ اللَّهُ بِضُرٍّ فَلا کَاشِفَ لَهُ إِلا هُوَ وَ إِنْ یُرِدْکَ بِخَیْرٍ فَلا رَادَّ لِفَضْلِهِ یُصِیبُ بِهِ مَنْ یَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ وَ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ سَیَجْعَلُ اللَّهُ بَعْدَ عُسْرٍ یُسْرا مَا شَاءَ اللَّهُ لا قُوَّةَ إِلا بِاللَّهِ حَسْبُنَا اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَکِیلُ وَ أُفَوِّضُ أَمْرِی إِلَی اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بَصِیرٌ بِالْعِبَادِ لا إِلَهَ إِلا أَنْتَ سُبْحَانَکَ إِنِّی کُنْتُ مِنَ الظَّالِمِینَ رَبِّ إِنِّی لِمَا أَنْزَلْتَ إِلَیَّ مِنْ خَیْرٍ فَقِیرٌ رَبِّ لا تَذَرْنِی فَرْدا وَ أَنْتَ خَیْرُ الْوَارِثِینَ

به نام خدا که رحمتش بسیار و مهربانی‏‌اش همیشگی است، هیچ جنبنده‌‏ای در زمین نیست، مگر اینکه روزی او بر خدا است و قرارگاه‏ و امانگاهش را خدا می‏‌داند، همه اینها در کتابی روشن است. به نام خدا که رحمتش بسیار و مهربانی‏‌اش همیشگی است، اگر خدا به تو زیانی رساند، جز او کسی برطرف‏ کننده آن نیست و اگر خیری را برای تو بخواهد، فضل او را بازگرداننده‏‌ای نیست، آن را به هرکس از بندگانش‏ بخواهد می‏‌رساند و او آمرزنده و مهربان است. به نام خدا که رحمتش بسیار و مهربانی‏‌اش همیشگی است، خدا به زودی پس از دشواری آسانی‏ قرار می‏‌دهد، آنچه خدا خواست همان شود، نیرویی نیست مگر به خدا، خدا ما را بس است و نیکو کارگشایی است، کارم را به خدا وامی‏‌گذارم‏ که خدا بینای به بندگان است، معبودی جز تو نیست، من از ستمکاران بودم، پروردگارا من به آنچه‏ از خیر برایم فرود آری نیازمندم، پروردگارا مرا تنها مگذار، که تو بهترین وارثانی.

4- از اموری که بر آن تأکید شده است، سه روز روزه گرفتن درهر ماه است. مرحوم «علامه مجلسی» در «زاد المعاد» می‌گوید: مطابق مشهور، این سه روز،‌ پنجشنبه اول ماه و پنجشنبه آخر ماه و چهارشنبه اول از دهه وسط ماه است.

سنت است که همه ماه شعبان را روزه بدارد و در 10 ماه دیگر، سه روز آن را، روزه بگیرد. و اگر این سنت از او فوت شد، قضای آن را بجای آورد و حتی اگر در تابستان انجام آن دشوار باشد، در زمستان قضا نماید.

در روایتی از امام صادق (ع) آمده است: « کسی که این سه روز را روزه می‌گیرد، مراقب باشد، با کسی جدال و تند خویی نکند و اگر نسبت به او خسارتی شد، درگذرد. و اگر در این ایام روزه باشد و به منزل برادر مومنی رفت و از او خواسته شد که افطار کند، اجابت دعوت مومن و افطار کردن، 70 برابر برتر است از روزه داشتن».

به هر حال سه روز روزه گرفتن در هر ماه ( به نحوی که گذشت) پاداش فراوانی دارد و مورد تأکید قرار گرفته است.